This study aimed to explore the representation of twice-exceptional individual (2e), who demonstrate both giftedness and autism spectrum disorder, in a TV series called Dönence (Exceptional). The series Dönence, which was broadcasted in Israel (as Exceptional) and adapted into Turkish in 14 episodes. Studying this diverse and under-investigated population is crucial for gaining insight into their distinct characteristics and multifaceted needs across different domains. 14 episodes featuring 2e individual were analyzed in depth. The analysis yielded 24 codes that were grouped into four themes, each with two subcategories reflecting strengths or weaknesses of 2e individual. In the codes corresponding to the superior character domains, cognitive strengths are more prevalent compared to behavioral weaknesses. Regarding personality traits, strengths are highlighted more prominently than weaknesses, with socio-emotional strengths and weaknesses showing similar frequencies. The series also highlighted the educational and familial issues that 2e individual encountered. The study's findings highlight the importance of creating a supportive social environment, encouraging 2e students to express their emotions, offering adult guidance, and fostering a family atmosphere that nurtures their talents to help them navigate the challenges they face.

Bu programlama amacı, 2014 – 2024 yılları arasında YÖK Ulusal Tez Merkezi'nde başlığında “üstün zeka”, “üstün zeka” veya “üstün yetenek” kavramlarını içeren lisansüstü tezleri betimsel olarak incelenmiştir. Tarama modelinde yürütülen tam metinle erişilebilen 366 tez (269 yüksek lisans, 97 doktora) betimsel olarak analiz edilmiştir. Bulgular, lisansüstü üretimin özellikle Eğitim Bilimleri Enstitülerinde toplandığı, araştırmaların çoğunluğunun nicel yöntem ve tarama deseniyle gerçekleştirildiği, en çok öğrenci gruplarının tercih edildiği ortaya çıktı. Ölçek ve standart testlere dayalı veri toplama araçları yaygın olarak kullanılmaktadır; nicel bağımsız t-testi, nitel bağımsız içerik analizi tercih edilmiştir. Gazi Üniversitesi'nde kurumsal dağıtım tezinde öne çıkan, yıllık olarak 2018-2019 ile 2024 yıllık artış, küresel çapta 2020'de düşüş sergilendiği gözlendi. Bulgular, doktora düzeylerindeki birimler ve çok sayıdaki birimlerin birimlerinin ihtiyacının mevcut olduğu gösterilmektedir.

Bu çalışma, özel yetenekli bireylerin tipolojilerini ve akıl yürütme stillerini üç farklı model çerçevesinde kapsamlı şekilde inceleyerek, bireysel farklılıkların daha iyi anlaşılması ve desteklenmesine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Araştırmada, "A Field Guide to Gifted Students" adlı kitapta yer alan öğrenci tipolojileri, Annette Moser-Wellman’ın "Dehanın Beş Yüzü" adlı eserindeki yaratıcı düşünme stilleri ve "Akıl Yürütme Stilleri Modeli" ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Her model, üstün yetenekli bireylerin bilişsel ve duygusal özelliklerini farklı açılardan analiz ederek, onların öğrenme ve düşünme süreçlerine dair önemli içgörüler sunmaktadır.
Araştırma doküman analizi yöntemiyle yürütülmüş, literatür taramasıyla üç model detaylı olarak incelenmiştir. Bulgular, bireylerin birbirinden oldukça farklı özellikler, düşünme biçimleri ve akıl yürütme tarzları sergilediğini ortaya koymuştur. Ayrıca her modelin eğitimcilere ve ailelere bireysel farklılıkları tanıma, yaratıcı ve eleştirel düşünceyi teşvik etme, uygun öğrenme ortamları oluşturma ve sosyal-duygusal destek sağlama konusunda pratik stratejiler sunduğu belirlenmiştir.
Sonuç olarak, bu üç modelin birlikte değerlendirilmesi; üstün yetenekli bireylerin tanılanması, desteklenmesi ve potansiyellerinin en üst düzeye çıkarılması için bütüncül ve esnek bir yaklaşımın gerekliliğini göstermektedir. Modellerin hem teorik temelleri hem de pratik uygulama önerileri, öğretmenler ve ebeveynler için yol gösterici niteliktedir. Araştırmanın bulguları, üstün yetenekli bireylerin eğitiminde bireysel farklılıkların tanınmasının ve çeşitli düşünme/akıl yürütme stillerine uygun ortamların sağlanmasının önemini ortaya koymuştur.