Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı Dergisi 2025, Clt. 2(3) 19-25
Bütüncül Deha: Üstün Yetenekli Bireylerde Duygusal, Ruhsal ve Bilişsel Gelişimin Etkileşimi
ss. 19 - 25 | DOI: https://doi.org/10.29329/tuzdev.2025.1383.2
Yayın Tarihi: Aralık 29, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
Dehanın geleneksel tanımları, genellikle IQ ile ölçülen olağanüstü zihinsel yeteneklere odaklanmıştır. Ancak, zeka kapasitesi tek başına, birçok yetenekli bireyde gözlemlenen duygusal duyarlılığı ve varoluşsal derinliği açıklamaya yetmez. Bu makale, deha kavramını daha bütünsel bir şekilde anlamak için duygusal zeka (EQ), ruhsal zeka (SQ) ve bağlanma teorisiyle anlaşılan ruhsal bağlantıyı birleştiren bir anlatı literatür incelemesi sunmaktadır. EQ, duygusal düzenlemeyi, empatiyi ve kişilerarası farkındalığı desteklerken, SQ anlam yaratmayı, etik yönelimi ve amaç peşinde koşmayı kolaylaştırır. Manevi bağlantı kavramı, bireylerin aşkın bir varlıkla nasıl güvenli psikolojik bağlar kurabildiklerini daha ayrıntılı olarak açıklamakta ve dayanıklılık ve içsel istikrar sağlamaktadır. Psikoloji, üstün yetenekli eğitim ve maneviyat çalışmaları alanlarındaki araştırmaları sentezleyen bu inceleme, dehanın en iyi şekilde bilişsel yetenek, duygusal derinlik ve manevi yönelim arasındaki etkileşim olarak anlaşılabileceğini savunmaktadır. Bu boyutların farkına varmak, entelektüel yeteneklerin yanı sıra duygusal refahı ve manevi gelişimi besleyen eğitimsel ve psikolojik ortamlara duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır.
Anahtar kelimeler: deha, maneviyat, duygusal zeka, ruhsal zeka, benlik kavramı
APA 7th edition
Tekke, M. (2025). Bütüncül Deha: Üstün Yetenekli Bireylerde Duygusal, Ruhsal ve Bilişsel Gelişimin Etkileşimi. Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı Dergisi, 2(3), 19-25. https://doi.org/10.29329/tuzdev.2025.1383.2
Harvard
Tekke, M. (2025). Bütüncül Deha: Üstün Yetenekli Bireylerde Duygusal, Ruhsal ve Bilişsel Gelişimin Etkileşimi. Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı Dergisi, 2(3), pp. 19-25.
Chicago 16th edition
Tekke, Mustafa (2025). "Bütüncül Deha: Üstün Yetenekli Bireylerde Duygusal, Ruhsal ve Bilişsel Gelişimin Etkileşimi". Türkiye Üstün Zekalı ve Dahi Çocuklar Eğitim Vakfı Dergisi 2 (3):19-25. https://doi.org/10.29329/tuzdev.2025.1383.2
Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment. Basic Books.
Dabrowski, K. (1972). Positive disintegration. Little, Brown.
Fallot, R. D. (2007). Spirituality and religion in recovery: some current issues. Psychiatric Rehabilitation Journal, 30(4), 261.
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence: Why it can matter more than IQ. Bantam Books.
Gross, M. U. M. (2004). Exceptionally gifted children: Issues and challenges. Roeper Review, 26(4), 171–176.
Hill, P. C., & Pargament, K. I. (2003). Advances in the conceptualization and measurement of religion and spirituality. American Psychologist, 58(1), 64–74.
King, D. B., & DeCicco, T. L. (2009). A viable model of spiritual intelligence. The International Journal of Transpersonal Studies, 28(1), 68–85.
Kirkpatrick, L. A. (1999). Toward a more robust social psychology of religion. Journal of Personality and Social Psychology, 76(1), 101–105.
Koenig, H. G., King, D. E., & Carson, V. B. (2012). Handbook of religion and health (2nd ed.). Oxford University
Lovecky, D. V. (1998). Spiritual sensitivity in gifted children. Roeper Review, 20(3), 178-183.
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional development and emotional intelligence: Educational implications (pp. 3–31). Basic Books.
Neihart, M. (1999). The impact of giftedness on psychological well-being. Roeper Review, 21(4), 223–228.
Pargament, K. I. (1999). The psychology of religion and coping: Theory, research, practice. Guilford Press.
Piechowski, M. M. (1991). Developmental potential and overexcitabilities. Gifted Education International, 7(3), 1–13.
Rogers, C. R. (1951). Client-centered therapy: Its current practice, implications, and theory. Houghton Mifflin.
Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95–103.
https://doi.org/10.1037/h0045357
Root-Bernstein, R. S., & Root-Bernstein, M. (2001). Sparks of genius: The thirteen thinking tools of the world's most creative people. Houghton Mifflin Harcourt.
Silverman, L. K. (2013). Giftedness 101. Springer.
Sternberg, R. J., & Davidson, J. E. (2005). Conceptions of giftedness (2nd ed.). Cambridge University
Wulff, D. M. (1997). Psychology of religion: Classic and contemporary views (2nd ed.). John Wiley & Sons
Zeidner, M., Matthews, G. (2018). Grace Under Pressure in Educational Contexts: Emotional Intelligence, Stress, and Coping. In: Keefer, K., Parker, J., Saklofske, D. (eds) Emotional Intelligence in Education. The Springer Series on Human Exceptionality. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-90633-1_4
Zeidner, M., & Matthews, G. (2011). Anxiety 101. Springer.
Zohar, D., & Marshall, I. (2000). Spiritual intelligence: The ultimate intelligence. Bloomsbury.
